Cơ hội phát triển bền vững cho ngành hàng chanh leo

Xuất khẩu chanh leo tăng mạnh

Việt Nam nằm trong top 10 quốc gia sản xuất và xuất khẩu chanh leo lớn nhất trên thế giới, với 70-80% sản lượng quả tươi và chế biến được xuất sang hơn 20 quốc gia và vùng lãnh thổ. Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trong 5 năm qua, sản lượng và kim ngạch xuất khẩu chanh leo đã tăng gấp ba lần, qua đó khẳng định vị thế ngành rau quả Việt Nam trên thị trường toàn cầu.

Năm ngoái, kim ngạch xuất khẩu chanh leo đạt hơn 170 triệu USD. Còn trong 5 tháng đầu năm nay, kim ngạch đạt gần 100 triệu USD, tăng 14,5% so với cùng kỳ. Với diện tích hơn 12.000 ha, sản lượng khoảng 200.000 tấn/năm, thu hoạch tới 3 vụ/năm, chanh leo được dự báo có thể trở thành ngành hàng xuất khẩu tỷ đô trong thời gian tới.

Hiện chanh leo tím tươi được thị trường quốc tế ưa chuộng, trong khi các sản phẩm chế biến như nước ép, si rô cũng ngày càng trở nên phổ biến, mở ra cơ hội phát triển bền vững cho ngành hàng này.

Giá chanh leo hiện tăng cao, do nhu cầu thị trường lớn hơn nguồn cung

Thiếu nguyên liệu cho chế biến chanh leo xuất khẩu

Giá chanh leo hiện tăng cao, do nhu cầu thị trường lớn hơn nguồn cung, cùng với tác động của thời tiết bất lợi và các vấn đề về dịch bệnh, dẫn đến sụt giảm sản lượng. Tại tỉnh Gia Lai, thủ phủ chanh leo cả nước, việc thu mua nguyên liệu của nhiều nhà máy đang gặp khó khăn do nguồn cung hạn chế.

Cách đây chừng hai năm, khi thấy sức hút về giá các loại nông sản khác tăng cao ngất ngưởng, nhất là sầu riêng, trong khi đó, giá chanh leo lại tụt dốc, nên nhiều nơi, người dân đã phá bỏ những vườn chanh dây để nhường chỗ cho những cây trồng khác có giá trị kinh tế cao hơn.

Tình trạng này khiến diện tích cũng như sản lượng chanh leo sụt giảm mạnh, kéo theo, nhiều nhà máy chế biến với công suất lớn phải hoạt động cầm chừng.

Ông Hồ Hải Quân - Giám đốc Công ty Cổ phần Nafoods Tây Nguyên cho biết: "Cà phê, sầu riêng, hồ tiêu giá rất cao nên người nông dân ưu tiên vào trồng cây công nghiệp dài ngày, do đó, sản lượng phát triển cây chanh dây sụt giảm".

Ông Lưu Quốc Thạnh - Tổng Giám đốc Công ty TNHH Quicornac chia sẻ: "Cây chanh dây là cây ngắn ngày, trồng và thu hoạch nhanh. Vì thế, người dân đổ xô trồng quá nhiều, không theo định hướng. Cần có chính sách khuyến nông hợp lý, chúng ta phải khảo sát nhu cầu của thị trường thông qua những doanh nghiệp lớn, dựa vào đó phát triển nguồn nguyên liệu phù hợp".

Thay vì tăng diện tích, sản lượng, hiện nay giải pháp được các doanh nghiệp, HTX đưa ra là tập trung tổ chức lại sản xuất, liên kết, chuẩn hóa quy trình từ lúc canh tác, thu hoạch đến chế biến. Qua đó, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao và khắt khe của các thị trường nhập khẩu trong việc kiểm dịch thực vật, truy xuất nguồn gốc nông sản để gia tăng giá trị, giữ vững thị trường xuất khẩu.

Giải pháp phát triển bền vững ngành hàng chanh leo

Để hình thành ngành hàng chanh leo bền vững, còn rất nhiều việc phải làm. Các giải pháp chiến lược, trong đó, quy hoạch rõ ràng, quản lý giống, cập nhật các quy định về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật từ các thị trường khó tính như châu Âu, Mỹ, Trung Quốc... hiện được xem là các vấn đề mấu chốt.

Ông Phùng Đức Tiến - Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhận định: "Quy hoạch và tổ chức thực hiện quy hoạch là bài toán rất quan trọng để chúng ta định hình, cố định, ổn định để bà con nông dân yên tâm sản xuất. Các HTX và các doanh nghiệp giải quyết một cách đồng bộ để phát triển cây chanh leo ở một tầm cao, ở mức độ tốt hơn trong thời gian tới. Bộ đã đầu tư một số đề tài để nâng cao năng suất chất lượng mặt hàng chanh leo. Như về sâu bệnh, Viện Bảo vệ thực vật đã có những đề tài, có những dự án khẳng định được phòng chống dịch bệnh trên chanh leo, thứ hai về nghiên cứu giống để nâng cao được năng suất chất lượng về giống".

Dự kiến, kim ngạch xuất khẩu chanh leo chế biến cô đặc, đông lạnh và nước ép sẽ cán mốc 300 triệu USD, còn quả tươi có thể đạt hơn 500 triệu USD trong năm nay. Chanh leo, dứa, chuối là ba loại trái cây được kỳ vọng sẽ đạt tỷ USD trong ngắn hạn với giải pháp đầu tư bài bản và mở rộng vùng trồng.