Khơi thông dòng vốn tư nhân đầu tư hạ tầng

Mới đây, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết để tháo gỡ vướng mắc cho hai dự án đầu tư theo hình thức BT (xây dựng - chuyển giao) bị vướng mắc pháp lý nhiều năm qua tại TP Hồ Chí Minh, theo hướng trao quyền cho chính quyền thành phố điều chỉnh pháp lý hợp đồng BT, để có phương án thanh toán cho nhà đầu tư, sớm hoàn thành các dự án. Động thái này tiếp tục cho thấy những nỗ lực của Nhà nước trong việc khuyến khích các cơ chế đối tác hợp tác công tư, để huy động, khơi thông vốn đầu tư tư nhân vào phát triển hạ tầng.

Tại thành phần dự án đường Vành đai 2 tại TP Hồ Chí Minh, được đầu tư công tư theo hình thức BT (xây dựng - chuyển giao) với tổng vốn 2.700 tỷ đồng, sau khi hoàn thành hơn 40% phần thi công xây lắp, dự án bị ách tắc một phần do quy định dừng thanh toán bằng quỹ đất cho dự án BT.

Dự án đường Vành đai 2 đoạn 3 hiện đang đứng trước cơ hội được thi công trở lại. Khi mới đây, Chính phủ ban hành Nghị quyết 212 để gỡ vướng cho dự án này. Theo đó, chính quyền thành phố sẽ được trao quyền để thanh toán bằng quỹ đất hoặc bù chênh lệch bằng tiền từ nguồn vốn đầu tư công để sớm hoàn thành được dự án.

"Chúng tôi cũng rất kỳ vọng cơ chế thông thoáng cho thành phố. Sau khi được ký phụ lục hợp đồng BT thì chúng tôi cũng sẽ triển khai rất nhanh công tác giải phóng mặt bằng, thi công xây lắp và cũng dự kiến là sẽ hoàn thành trong khoảng hơn 1 năm sau khi được ký kết phụ lục hợp đồng", ông Trần Đức Thắng - Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Đầu tư Văn Phú - Bắc Ái cho biết.

Thời gian qua, hàng loạt nhà đầu tư cũng đề xuất thực hiện các dự án hạ tầng mới theo hình thức đối tác công tư... sau những thay đổi tích cực từ các Luật, Nghị quyết của Trung ương như quy định cho phép thanh toán bằng quỹ đất hoặc bằng tiền từ ngân sách nhà nước đối với hình thức BT.

Các dự án mang tính chiến lược quốc gia như phát triển đường sắt đô thị cũng được các tập đoàn, liên doanh lớn quan tâm đầu tư vì những cơ chế thu hút mang tính đột phá...

TS Trần Du Lịch - Chủ tịch Hội đồng Tư vấn triển khai thực hiện Nghị quyết 98 về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP Hồ Chí Minh cho biết: "Có thể nói là gỡ cơ chế, tháo cơ chế, phân cấp phân quyền quá mạnh. Trong đó có vấn đề liên quan đến thiết lập dự án đầu tư, bỏ những công đoạn hiện nay mất thời gian nhất. Hoặc là cho phép cả vấn đề chỉ định thầu, mời thầu".

Để tránh phát sinh những hệ lụy, tiêu cực từng xảy ra trước đây, các chuyên gia cho rằng, khi triển khai trở lại hình thức BT đổi đất lấy hạ tầng, chính quyền cần có các cơ chế kiểm soát rủi ro một cách chặt chẽ. Chẳng hạn 2 công đoạn định giá chi phí đầu tư hạ tầng và giá trị quỹ đất được thanh toán cho nhà đầu tư cần được thực hiện độc lập, minh bạch, theo quy trình kiểm toán trước và sau khi có hạ tầng.

Ông Đỗ Thiên Anh Tuấn - Giảng viên Trường Chính sách công và Quản lý, Đại học Fulbright Việt Nam nêu ý kiến: "Một là phải xác định được chi phí của hạ tầng đó một cách minh bạch, công khai. Tránh tình trạng thổi giá các giá trị công trình công cộng đó lên. Thứ hai là phải đấu giá minh bạch công khai các quỹ đất của chúng ta, bởi nếu không minh bạch sẽ dẫn đến tình trạng định giá thấp giá trị của lô đất được đổi".

Giới chuyên gia khuyến nghị Nhà nước cần xây dựng một hợp đồng BT chuẩn để làm chỉ dẫn cho các địa phương khi triển khai mô hình này để làm cơ sở pháp lý khi có phát sinh tranh chấp. Đảm bảo hài hòa lợi ích giữa Nhà nước - nhà đầu tư và người dân.