Đột phá về thể chế trong đầu tư nhà ở xã hội

Tuy nhiên, theo số liệu thống kê, tính từ năm 2021 đến nay, mới có 679 dự án NƠXH được triển khai với khoảng 623.050 căn hộ, trong đó, có 108 dự án hoàn thành với 73.075 căn; 155 dự án đã khởi công xây dựng với 132.790 căn; 416 dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư với 417.185 căn. Riêng trong 4 tháng đầu năm 2025 đã hoàn thành 15.614 căn hộ NƠXH; khởi công 20 dự án với 19.490 căn hộ. Dù kết quả đạt được khá tích cực, nhưng vẫn chưa đáp ứng yêu cầu và mục tiêu đã đề ra.

Vậy đâu là những "nút thắt" khiến việc phát triển NƠXH chưa đạt được kỳ vọng? Các chuyên gia kinh tế, xây dựng và chủ đầu tư dự án NƠXH đã chỉ ra khá nhiều bất cập trong đầu tư, xây dựng và kinh doanh NƠXH. Đó là thủ tục quy hoạch chi tiết, thủ tục về đầu tư, xây dựng, thẩm định giá bán, giá thuê mua NƠXH còn kéo dài; điều kiện về nhà ở để được hưởng chính sách hỗ trợ về NƠXH chưa phù hợp với chủ trương sáp nhập, sắp xếp bộ máy hành chính nhà nước... Ngoài ra, chưa có quy định để đa dạng hóa nguồn lực cho địa phương thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, đầu tư đồng bộ hệ thống hạ tầng kỹ thuật, tạo quỹ đất phát triển NƠXH; doanh nghiệp, cơ quan hành chính nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập không được thuê NƠXH cho cán bộ, người lao động ở...

Một câu hỏi được nhiều người quan tâm là liệu quy định về lợi nhuận định mức 10% cho chủ đầu tư NƠXH có phải là nguyên nhân cản trở việc thực hiện Đề án không? Mặc dù có ý kiến cho rằng mức lợi nhuận này quá thấp, không hấp dẫn chủ đầu tư, tuy nhiên, qua khảo sát, nhiều doanh nghiệp cho rằng, định mức lợi nhuận không phải là nguyên nhân khó khăn, mà khó khăn nằm ở thể chế.

Để tháo gỡ những "điểm nghẽn" này, Quốc hội đã biểu quyết Nghị quyết thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển NƠXH. Để sớm đưa Nghị quyết vào cuộc sống, Chính phủ đã giao Bộ Xây dựng soạn thảo Nghị định hướng dẫn, tháo gỡ toàn bộ vướng mắc về thể chế, thủ tục, quy trình thực hiện nhằm rút ngắn thời gian đầu tư, xây dựng và đưa dự án NƠXH vào sử dụng.

Cụ thể, Nghị quyết và Nghị định hướng dẫn sẽ rút gọn nhiều quy trình, thủ tục. Dự án NƠXH sẽ không phải lập, thẩm định, phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch chi tiết, giúp cắt giảm 65 ngày so với hiện hành. Thủ tục thẩm định Báo cáo nghiên cứu khả thi cũng sẽ được bỏ và lồng ghép trong quá trình cấp giấy phép xây dựng, giúp cắt giảm thêm 15 - 35 ngày. Thủ tục đấu thầu rộng rãi lựa chọn nhà thầu trong hoạt động xây dựng cũng sẽ được bãi bỏ và thay vào đó là thực hiện chỉ định thầu rút gọn, giúp tiết kiệm từ 30 - 90 ngày. Đặc biệt, thay vì đấu thầu lựa chọn chủ đầu tư, khi Nghị quyết và Nghị định hướng dẫn có hiệu lực sẽ có quy định về giao chủ đầu tư dự án NƠXH không thông qua đấu thầu, giúp giảm được khoảng 200 ngày so với hiện nay.

Với những thay đổi mang tính đột phá này, Nghị quyết mới được kỳ vọng sẽ "cởi trói" cho thị trường NƠXH, tạo động lực cho các chủ đầu tư tham gia vào phân khúc này, từ đó tăng nguồn cung và đáp ứng nhu cầu bức thiết về nhà ở của người dân. Tuy nhiên, để Nghị quyết thực sự đi vào cuộc sống và phát huy hiệu quả, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành, địa phương trong quá trình triển khai thực hiện, đảm bảo tính minh bạch, công khai và hiệu quả của chính sách.