Tiêu dùng Trung Quốc bật tăng: Động lực dài hạn hay ngắn hạn?

Tiêu dùng Trung Quốc đạt kết quả vượt kỳ vọng

Trong bối cảnh thương mại quốc tế có nhiều biến động do chính sách thuế quan của Mỹ, tiêu dùng nội địa được kỳ vọng sẽ trở thành trụ cột chính thúc đẩy tăng trưởng kinh tế Trung Quốc.

Kỳ vọng đó đã phần nào được hiện thực hóa, khi các số liệu vừa công bố ngày 16/6 cho thấy, doanh số bán lẻ tại Trung Quốc trong tháng 5 bất ngờ tăng 6,4% so với cùng kỳ năm ngoái, mức nhanh nhất kể từ năm 2023. Tính chung trong 5 tháng đầu năm, doanh số bán lẻ cũng tăng 5%, cho thấy triển vọng khá tích cực.

Động lực chính thúc đẩy doanh số bán lẻ là việc lễ hội mua sắm trực tuyến 618 đã được các nền tảng thương mại điện tử như JD.com khởi động ngay từ giữa tháng 5, sớm hơn vài tuần so với mọi năm.

Bên cạnh đó, các biện pháp kích cầu của chính phủ Trung Quốc, đặc biệt là chương trình trợ cấp cho việc mua sắm thiết bị gia dụng, đồ điện tử hay xe điện cũng cho thấy hiệu quả tích cực.

Theo Bộ Thương mại Trung Quốc, trong 5 tháng đầu năm nay, chương trình này đã tạo ra doanh số 153,1 tỷ USD thông qua các khoản trợ cấp được phân phối trực tiếp cho người tiêu dùng.

"Doanh số của cửa hàng chúng tôi đã tăng 30% trong những tháng đầu năm nay. Cứ 10 khách hàng lại có 8 người hưởng lợi từ các chương trình trợ cấp", một chủ cửa hàng tại Trung Quốc chia sẻ

Chị Guo Fanglei - Người tiêu dùng Trung Quốc cho hay: "Nhờ chương trình hỗ trợ của chính phủ, tôi đã nhận được khoản trợ cấp mua hàng 20.000 Nhân dân tệ. Đó thực sự là một món hời".

Bà Yang Mu - Trưởng phòng Xây dựng Thị trường, Bộ Thương mại Trung Quốc nhận định: "Trung Quốc là một thị trường siêu lớn với 1,4 tỷ người và doanh số bán lẻ hàng tiêu dùng đạt gần 50.000 tỷ Nhân dân tệ. Bất kể tình hình bên ngoài thay đổi thế nào, thị trường nội địa vẫn là chỗ dựa vững chắc cho các doanh nghiệp".

Động lực tiêu dùng có thể thiếu bền vững

Tuy nhiên, bên cạnh những tín hiệu tích cực, vẫn còn không ít ý kiến hoài nghi về sự bền vững trong bức tranh nhu cầu nội địa tại Trung Quốc.

Trong khi các chương trình trợ cấp hay mua sắm giảm giá chỉ có tác động tạm thời, Trung Quốc vẫn đang phải đối mặt với áp lực giảm phát dai dẳng, phản ánh nhu cầu yếu. Chỉ số Giá tiêu dùng (CPI) trong tháng 5 của nước này đã giảm tháng thứ 4 liên tiếp, còn Chỉ số Giá sản xuất (PPI) giảm mạnh nhất trong 22 tháng.

Xu hướng giảm giá để thu hút khách hàng đang gây áp lực lớn lên các doanh nghiệp Trung Quốc. Theo Reuters, một số nền tảng bán đồ xa xỉ đã qua sử dụng, hiện đang đưa ra mức giảm giá từ 70 - 90%, thay vì 30 - 40% như trước đây.

Còn trong lĩnh vực xe điện, BYD mới đây đã gây sốc khi giảm giá tới 34% cho nhiều mẫu xe của hãng, qua đó mở màn cho một cuộc chiến giảm giá trên toàn thị trường.

Những yếu tố kìm hãm nhu cầu nội địa tại Trung Quốc

 Những cuộc chiến về giá tuy có thể kích thích doanh số, nhưng rõ ràng sẽ gây áp lực lên toàn chuỗi cung ứng và làm suy yếu lợi nhuận của doanh nghiệp.

Để thúc đẩy chi tiêu tiêu dùng một cách bền vững, các chuyên gia khuyến cáo, Trung Quốc cần tới các biện pháp mạnh mẽ hơn, có thể giúp giải quyết những vấn đề mang tính cấu trúc đang kìm hãm nhu cầu nội địa.

Theo Bloomberg, thị trường lao động ở Trung Quốc hiện chưa thực sự khởi sắc. Dù tỷ lệ thất nghiệp ổn định quanh mức 5%, nhiều ngành vẫn phải cắt giảm chi phí và nhân sự nhằm duy trì lợi nhuận. Điều này khiến nhiều người lao động đối mặt rủi ro mất việc hoặc giảm thu nhập và có xu hướng hạn chế chi tiêu tiêu dùng.

Đặc biệt thị trường bất động sản vẫn đang suy yếu, với giá nhà mới và cũ tại 70 thành phố lớn trong tháng 5 ghi nhận mức giảm mạnh nhất trong nhiều tháng. Sự suy giảm của giá nhà, vốn chiếm tới 60 - 70% tài sản hộ gia đình, càng khiến người dân có xu hướng tiết kiệm hơn nữa.

Ông Heron Lim - Chuyên gia kinh tế, Hãng nghiên cứu Moody's Analytics nhận định: "Rào cản lớn nhất với nhu cầu nội địa tại Trung Quốc hiện nay là thị trường bất động sản suy yếu, khiến giá nhà liên tục giảm và người tiêu dùng lo ngại về giá trị tài sản của mình. Điều này khiến họ tăng tiết kiệm so với thời kỳ trước đại dịch và hạn chế chi tiêu. Đây chính là một trong những thách thức lớn nhất hiện nay. Vấn đề then chốt là chính phủ Trung Quốc phải ổn định thị trường bất động sản, để người dân có thể an tâm và mạnh dạn chi tiêu nhiều hơn".

Theo các chuyên gia, trong giai đoạn tới giới chức Trung Quốc sẽ cần những cú hích lớn hơn về tài khóa để đảm bảo mục tiêu tăng trưởng.

Ông Zhu Haibin - Chuyên gia kinh tế trưởng về Trung Quốc, Ngân hàng J.P. Morgan cho biết: "Năm nay, chúng ta đã chứng kiến Trung Quốc lần đầu tiên đặt mục tiêu thâm hụt ngân sách ở mức 4% GDP và quy mô trái phiếu đặc biệt do cả chính quyền trung ương lẫn địa phương phát hành đạt mức cao kỷ lục. Đây sẽ là giai đoạn kích thích tài khóa đóng vai trò dẫn đầu trong việc thúc đẩy nền kinh tế".

"Trung Quốc vẫn còn một số dư địa tài khóa, nhưng không quá nhiều. Do vậy, chính phủ nước này cần tập trung chi tiêu vào những lĩnh vực cần thiết nhất như tiếp tục thúc đẩy tiêu dùng nội địa và ổn định thị trường bất động sản. Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC) vẫn còn dư địa để cắt giảm lãi suất, nhưng có thể sẽ giữ cách tiếp cận thận trọng, đề phòng ngừa các yếu tố rủi ro khác xảy ra", ông Heron Lim - Chuyên gia kinh tế, Hãng nghiên cứu Moody's Analytics nói.

Theo ngân hàng ING, những điểm sáng trong tiêu dùng đang giúp kinh tế Trung Quốc đi đúng hướng và triển vọng tăng trưởng trong cả năm 2025 có thể tăng từ 4,5% lên 4,7%. Tuy nhiên, việc đạt được mục tiêu khoảng 5% mà Bắc Kinh đã đề ra, sẽ đòi hỏi một sự phục hồi mạnh mẽ hơn nữa của tiêu dùng, cũng như những chuyển biến tích cực trong đàm phán thương mại./.