Y tế từ xa: Giải pháp thu hẹp khoảng cách chăm sóc sức khỏe giữa các vùng miền

Ngành y tế Việt Nam những năm gần đây đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể, góp phần tích cực trong công cuộc bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân. Tuy nhiên, hệ thống y tế vẫn đang đối mặt với không ít thách thức, bao gồm tình trạng già hóa dân số, gia tăng các bệnh không lây nhiễm, áp lực quá tải tại các bệnh viện tuyến Trung ương, và đặc biệt là sự chênh lệch rõ rệt trong khả năng tiếp cận dịch vụ y tế giữa các vùng miền. Những khu vực vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo hiện vẫn gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận các dịch vụ y tế chất lượng.

Tình trạng bất bình đẳng trong tiếp cận dịch vụ y tế không chỉ dừng lại ở việc thiếu hụt dịch vụ thiết yếu mà còn đặt ra yêu cầu phải xây dựng một hệ thống y tế mạnh, linh hoạt và toàn diện hơn, đặc biệt cho các nhóm yếu thế như người nghèo, dân tộc thiểu số hay người dân sống ở những khu vực khó khăn. Theo Thứ trưởng Bộ Y tế, GS.TS Trần Văn Thuấn, từ năm 2020, Bộ Y tế đã triển khai Đề án “Khám, chữa bệnh từ xa” theo Quyết định số 2628/QĐ-BYT ngày 22/6/2020. Đề án đã giúp cứu sống hàng nghìn bệnh nhân COVID-19 nặng, trong đó có cả bệnh nhân quốc tế. Hiện nay, hàng vạn lượt người bệnh đã và đang được tư vấn, điều trị từ xa, mang lại hiệu quả rõ rệt trên phạm vi toàn quốc.

Thứ trưởng Trần Văn Thuấn cũng khẳng định, Đảng và Nhà nước luôn đặc biệt quan tâm đến việc phát triển một hệ thống y tế công bằng, hiệu quả và hội nhập. Trong bối cảnh cả nước đẩy mạnh chuyển đổi số, Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị đã xác định chuyển đổi số, khoa học và công nghệ là những đột phá chiến lược để hiện đại hóa ngành y tế. 

Bên cạnh đó, Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 24/1/2025 về hội nhập quốc tế và Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đã nhấn mạnh yêu cầu hoàn thiện thể chế trong các lĩnh vực nhạy cảm với công nghệ, bao gồm y tế số, khám chữa bệnh từ xa và bảo mật dữ liệu. Đây chính là nền tảng để ngành y tế xây dựng hệ thống pháp lý đầy đủ, tạo điều kiện phát triển y tế số một cách bền vững.

Mới đây, Bộ Y tế phối hợp với Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) chính thức khởi động Dự án “Tăng cường Hệ thống phát triển năng lực cho nhân viên y tế thông qua khám, chữa bệnh từ xa”. Dự án được tài trợ không hoàn lại với tổng vốn ODA 3 triệu USD, triển khai trên phạm vi toàn quốc và thí điểm tại tỉnh Yên Bái (cũ), nay thuộc Lào Cai sau khi sáp nhập. Dự án kỳ vọng góp phần lớn trong nâng cao năng lực chuyên môn, phát triển nguồn nhân lực y tế và củng cố hệ thống y tế từ cơ sở đến Trung ương.

Theo bác sĩ Dương Huy Lương, Phó Cục trưởng Cục Quản lý khám, chữa bệnh (Bộ Y tế), Dự án không chỉ tập trung vào các khía cạnh kỹ thuật như hội chẩn từ xa hay đào tạo trực tuyến, mà còn hướng đến hoàn thiện các yếu tố vận hành cốt lõi để đảm bảo hiệu quả lâu dài. Đây không chỉ đơn thuần là một chương trình hỗ trợ kỹ thuật, mà còn là bước đi chiến lược định hình tương lai của chuyển đổi số trong ngành y tế Việt Nam.

Là một trong những địa phương được thụ hưởng dự án, bác sĩ Nguyễn Song Hào, Phó Giám đốc Sở Y tế tỉnh Lào Cai chia sẻ: Dự án có ý nghĩa thiết thực, đặc biệt với các địa phương miền núi, vùng sâu, vùng xa như Lào Cai. Đây là cơ hội lớn để ngành y tế địa phương tiếp cận với những tiến bộ trong y tế từ xa, qua đó nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh ngay tại tuyến cơ sở.

Ông Hào nhận định, rào cản lớn hiện nay tại các tỉnh miền núi là khoảng cách địa lý, thiếu hụt chuyên gia và hạn chế về đào tạo. Y tế từ xa giúp kết nối trực tiếp các bác sĩ tuyến dưới với chuyên gia đầu ngành, tạo điều kiện tham gia hội chẩn các ca bệnh khó, nâng cao chất lượng chẩn đoán, điều trị, đồng thời cập nhật chuyên môn liên tục. Điều này không chỉ nâng cao năng lực đội ngũ y bác sĩ, mà còn củng cố niềm tin và sự tự tin trong công tác khám chữa bệnh.

Với các giải pháp đồng bộ từ đầu tư cơ sở hạ tầng, phát triển nguồn nhân lực, hoàn thiện thể chế đến đẩy mạnh chuyển đổi số, ngành y tế đang từng bước xóa bỏ khoảng cách giữa các vùng miền. Điều này không chỉ giúp giảm tải cho tuyến trên, mà còn tạo cơ hội để người dân vùng sâu, vùng xa được tiếp cận với dịch vụ y tế chất lượng cao. Tin tưởng rằng, sự chênh lệch trong chăm sóc sức khỏe giữa các khu vực sẽ dần được san lấp trong tương lai gần./.