Bộ Thương mại Mỹ vừa chính thức mở cuộc điều tra về tác động của việc nhập khẩu chip bán dẫn và dược phẩm đối với an ninh quốc gia. Đây có thể là bước đệm cho các biện pháp áp thuế mạnh tay, đẩy căng thẳng thương mại Mỹ – thế giới lên một nấc thang mới dưới thời Tổng thống Donald Trump.
Cuộc điều tra được tiến hành theo Mục 232 của Đạo luật Mở rộng Thương mại năm 1962, vốn từng được sử dụng để áp thuế thép và nhôm. Mục tiêu lần này là chuỗi cung ứng bán dẫn, thiết bị sản xuất chip, dược phẩm và nguyên liệu thuốc nhập khẩu. Bộ Thương mại có thời hạn 270 ngày để công bố kết quả, nhưng Tổng thống Trump cho biết quá trình có thể được rút ngắn.
Các doanh nghiệp và bên liên quan có 21 ngày để phản hồi, nêu rõ tác động tiềm tàng của thuế quan đối với hoạt động sản xuất, việc làm và giá cả.
Tổng thống Trump lâu nay luôn chỉ trích việc Mỹ phụ thuộc vào chip và thuốc từ nước ngoài, xem đây là điểm yếu cần phải xóa bỏ. Ông khẳng định: “Phải đưa sản xuất trở lại Mỹ nếu không muốn tiếp tục đánh mất an ninh quốc gia.”
Trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu chưa phục hồi sau đại dịch, nếu áp thuế, các doanh nghiệp nước ngoài – đặc biệt là ở châu Á – như TSMC (Đài Loan) hay SK Hynix (Hàn Quốc) sẽ chịu sức ép lớn: hoặc tăng giá, hoặc cắt giảm lợi nhuận.
Một lệnh áp thuế vào dược phẩm có thể khiến chính các hãng dược Mỹ bị tổn thương, do nhiều công ty – như Pfizer, Eli Lilly – đang đặt nhà máy sản xuất tại Ireland để hưởng thuế thấp và chi phí nhân công hợp lý.
Mặc dù các hãng đang đổ tiền đầu tư vào Mỹ để "né thuế" – điển hình là Novartis (Thụy Sĩ) với kế hoạch đầu tư 23 tỷ USD trong 5 năm tới – nhưng giới phân tích cảnh báo: việc chuyển sản xuất về Mỹ mất nhiều năm và chi phí cực lớn.
"Không có lối thoát nhanh cho các hãng dược. Họ sẽ phải lựa chọn: hoặc chịu thuế, hoặc tăng giá thuốc tại Mỹ", chuyên gia David Risinger của Leerink Partners nhận định.
Cùng thời điểm, ông Trump cũng hé lộ khả năng tạm hoãn thuế 25% đối với ô tô và linh kiện nhập khẩu, nhằm tạo cơ hội cho các hãng chuyển nhà máy về Mỹ.
Tuy nhiên, theo Trung tâm Nghiên cứu Ô tô Mỹ, mức thuế này nếu áp dụng sẽ làm chi phí sản xuất ô tô trong nước tăng thêm 107,7 tỷ USD mỗi năm, khiến giá xe mới và cũ tăng vọt – người tiêu dùng sẽ là bên chịu thiệt.