Xe điện Trung Quốc thống trị Châu Âu dù áp lực thuế

Trong những năm gần đây, xe điện Trung Quốc đã tạo ra một cú hích lớn tại châu Âu, khu vực từng là trung tâm của ngành ô tô truyền thống. Với giá cả phải chăng, công nghệ tiên tiến và chiến lược mở rộng khéo léo, các hãng như BYD, MG, và NIO đang từng bước chiếm lĩnh thị trường, khiến Liên minh châu Âu (EU) phải áp đặt thuế bổ sung để bảo vệ ngành công nghiệp nội địa.

Từ năm 2024, EU đã áp thuế bổ sung lên xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc, với mức từ 17,4% đến 38,1%, và có thể tăng lên 45% sau này, theo quyết định của Ủy ban châu Âu. Thuế này nhắm vào các thương hiệu như BYD, SAIC (chủ MG), và Geely, vốn bán ra hơn 310.000 xe điện và xe hybrid cắm điện (PHEV) tại châu Âu trong năm 2024, tăng 0,7% so với năm trước. Mục tiêu là bảo vệ các nhà sản xuất như Volkswagen, Mercedes-Benz, và BMW, vốn đang đối mặt với áp lực từ giá xe Trung Quốc rẻ hơn 30-40%, thường dưới 25.000 euro – thấp hơn nhiều so với Renault 5 hay Citroën ë-C3. Tuy nhiên, thuế này gây tranh cãi, khi các hãng Đức như BMW phản đối, lo ngại Trung Quốc trả đũa, ảnh hưởng đến thị trường lớn nhất của họ ở châu Á, trong khi lợi nhuận các hãng châu Âu dự kiến giảm 7% trong năm 2025, theo UBS.

Dù có thuế, xe điện Trung Quốc vẫn tiếp tục thách thức châu Âu. BYD, với doanh số hơn 3,2 triệu xe điện và hybrid tại Trung Quốc năm 2024 – đóng góp lớn vào tổng 11 triệu xe bán ra trong nước – đã mở rộng mạnh tại châu Âu, xây dựng nhà máy ở Hungary và bán các mẫu như Atto 3, Seal, Han với giá rẻ, thiết kế hiện đại. MG, thuộc SAIC, gây tiếng vang với ZS EV, bán hàng chục nghìn xe, trong khi NIO bắt đầu chiếm lĩnh Đức và Na Uy với ET7, nhờ công nghệ pin từ CATL – nhà sản xuất pin lớn nhất thế giới. Trung Quốc dẫn đầu về pin xe điện, với công nghệ vượt trội, giúp xe có tầm hoạt động xa và chi phí thấp, theo Rho Motion và IEA.

MG ZS EV. Ảnh: Paultan.org

Sự thống trị của Trung Quốc không chỉ đến từ giá cả mà còn từ chiến lược dài hạn. Năm 2028, Trung Quốc dự kiến sản xuất hơn 8 triệu xe điện mỗi năm, vượt xa 5,7 triệu xe của châu Âu và 1,4 triệu xe của Bắc Mỹ, củng cố vai trò “cường quốc xe điện” toàn cầu. Na Uy, quốc gia tiên phong về xe điện, đã đón nhận NIO và Xpeng nhờ công nghệ thông minh và giá hợp lý. Các chính sách hỗ trợ xe điện của EU, cùng trợ cấp đổi xe của Trung Quốc đến năm 2025, tiếp tục thúc đẩy xuất khẩu, khiến xe điện Trung Quốc ngày càng phổ biến, dù người tiêu dùng châu Âu đôi khi còn lo ngại về dịch vụ hậu mãi.

Dù vậy, thuế bổ sung không thể ngăn cản hoàn toàn xu hướng này. Người tiêu dùng châu Âu bị thu hút bởi xe giá rẻ, chất lượng cao, trong bối cảnh EU đẩy mạnh giảm phát thải CO2. Tuy nhiên, các nhà sản xuất châu Âu phải đổi mới nhanh để cạnh tranh, trong khi thuế chỉ là một giải pháp tạm thời. Cuộc đua giữa Trung Quốc và châu Âu trong ngành xe điện vẫn là một trận chiến khốc liệt, nơi công nghệ, chính sách và thị trường sẽ quyết định ai dẫn đầu. Xe điện Trung Quốc không chỉ mang lại lựa chọn mới cho người tiêu dùng châu Âu mà còn đặt ra bài toán lớn cho ngành công nghiệp nội địa, giữa áp lực bảo hộ và cạnh tranh toàn cầu.