Chậm phân bổ vốn đầu tư công: Rào cản cho tăng trưởng và phát triển

Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng chậm phân bổ vốn đầu tư công là công tác chuẩn bị đầu tư chưa hoàn thiện. Dù nhiều dự án đã hoàn tất khảo sát, thiết kế, thậm chí có thể triển khai ngay, nhưng vẫn chưa được cấp vốn do vướng mắc về thủ tục. Đơn cử như dự án Trường Cao đẳng nghề Lạng Sơn, dù đã sẵn sàng thực hiện các hạng mục tiếp theo nhưng vẫn phải chờ quyết định phân bổ vốn.

Bên cạnh đó, một số dự án mới chỉ được bổ sung chủ trương đầu tư cách đây vài tháng, khiến quy trình phân bổ vốn bị kéo dài. Điển hình là dự án nâng cấp, mở rộng hệ thống cấp nước tại thị trấn Lộc Bình, dù đã có quyết định nhưng vẫn chưa thể triển khai. Việc khởi động chậm không chỉ làm gián đoạn tiến độ mà còn kéo theo hàng loạt hệ lụy liên quan đến hiệu quả đầu tư.

Theo Bộ Tài chính, trong hơn 77.000 tỷ đồng chưa được phân bổ, có đến 65.000 tỷ đồng thuộc về các địa phương. Đáng chú ý, vẫn còn 16 địa phương tồn đọng hơn 10% vốn đầu tư công chưa phân bổ, gây ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ giải ngân cũng như hiệu quả đầu tư công. Việc chậm trễ này không chỉ kéo dài thời gian thực hiện các dự án hạ tầng quan trọng mà còn làm giảm động lực tăng trưởng kinh tế.

Hiện vẫn còn 16 địa phương còn tồn đọng hơn 10% vốn đầu tư công chưa được phân bổ.

Hệ lụy từ việc chậm phân bổ vốn

Chậm phân bổ vốn đầu tư công đồng nghĩa với việc nhiều dự án hạ tầng quan trọng bị đình trệ, kéo theo hệ lụy cho cả nền kinh tế. Những dự án trọng điểm như đường giao thông, bệnh viện, trường học, hệ thống cấp thoát nước... càng hoàn thành sớm, người dân càng được hưởng lợi. Ngược lại, càng chậm trễ, chi phí đầu tư càng đội lên, làm giảm hiệu quả sử dụng vốn.

Ngoài ra, tốc độ giải ngân vốn đầu tư công có ảnh hưởng trực tiếp đến tăng trưởng GDP. Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2025 đạt ít nhất 8%, nhưng nếu vốn đầu tư công tiếp tục "nằm chờ", các dự án hạ tầng không thể đi vào vận hành đúng tiến độ, kéo giảm đà tăng trưởng chung.

Không chỉ vậy, tình trạng chậm phân bổ vốn còn tạo áp lực lớn lên ngân sách nhà nước. Khi dự án bị kéo dài, chi phí phát sinh gia tăng, từ nguyên vật liệu, nhân công đến các khoản phí quản lý. Việc này không chỉ gây lãng phí ngân sách mà còn ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân tổng thể.

Giải pháp đẩy nhanh tiến độ

Trước tình trạng này, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu các bộ, ngành, địa phương khẩn trương hoàn tất việc phân bổ kế hoạch vốn đầu tư công, phấn đấu đạt tỷ lệ giải ngân ít nhất 95% trong năm 2025. Tuy nhiên, để thực hiện được mục tiêu này, cần có những giải pháp quyết liệt hơn.

Trước tiên, các địa phương và bộ, ngành cần đẩy nhanh tiến độ phân bổ vốn, tránh tình trạng chậm trễ kéo dài sang quý II. Bộ Tài chính và Bộ Kế hoạch & Đầu tư cần tăng cường giám sát, đồng thời áp dụng chế tài đối với các đơn vị chưa hoàn thành đúng tiến độ.

Bên cạnh đó, cần rà soát, cắt giảm các thủ tục hành chính không cần thiết để đẩy nhanh quá trình xét duyệt, phê duyệt dự án. Nhiều dự án bị chậm tiến độ không phải do thiếu vốn, mà do vướng mắc trong khâu thẩm định hồ sơ, khiến việc triển khai kéo dài.

Ngoài ra, việc nâng cao năng lực quản lý cho các địa phương cũng là yếu tố then chốt. Những địa phương có kinh nghiệm triển khai đầu tư công thường có tỷ lệ giải ngân cao hơn. Do đó, cần tăng cường đào tạo cán bộ, nâng cao năng lực điều hành để tránh tình trạng "rối" khi triển khai các dự án lớn.

Một giải pháp quan trọng khác là đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong quản lý vốn đầu tư công. Các nền tảng số có thể giúp giám sát tiến độ theo thời gian thực, nhanh chóng phát hiện các điểm nghẽn để kịp thời xử lý, tránh tình trạng chậm trễ kéo dài./.