Chế độ dinh dưỡng khoa học giúp kiểm soát tăng huyết áp

Theo chia sẻ của TS.BS. Nguyễn Văn Triệu, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, điều chỉnh chế độ ăn và giảm cân là những biện pháp điều trị không dùng thuốc hiệu quả đối với bệnh tăng huyết áp. Ngoài ra, việc từ bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia, giảm căng thẳng và tập thể dục đều đặn cũng đóng vai trò quan trọng. Nếu thực hiện đồng thời các biện pháp này, hiệu quả hạ huyết áp sẽ được tối ưu hóa.

Nguyên tắc chung của chế độ ăn cho người tăng huyết áp là kiểm soát lượng calo nạp vào, đặc biệt đối với những người thừa cân hoặc béo phì. Mức năng lượng khuyến nghị được điều chỉnh theo chỉ số khối cơ thể (BMI): người có BMI từ 25 - 29,9 nên duy trì mức năng lượng khoảng 1.500 kcal/ngày, BMI từ 30 - 34,9 nên tiêu thụ khoảng 1.200 kcal/ngày, BMI từ 35 - 39,9 nên duy trì ở mức 1.000 kcal/ngày, trong khi người có BMI trên 40 chỉ nên nạp khoảng 800 kcal/ngày.

Bên cạnh việc kiểm soát calo, người bệnh cần hạn chế thực phẩm chứa nhiều cholesterol và axit béo no. Các loại thực phẩm chế biến sẵn như thịt muối, giò, chả, dưa muối, phủ tạng động vật, mỡ động vật, bơ và trứng không có lợi cho người bị tăng huyết áp. Chất béo từ thịt đỏ và da gia cầm không chỉ gây tăng cân mà còn góp phần làm xơ vữa động mạch, tăng nguy cơ đột quỵ. Thay vào đó, người bệnh nên ưu tiên thực phẩm giàu omega-3 như cá, hải sản để bổ sung acid béo có lợi cho hệ tim mạch.

Đường cũng là một yếu tố làm tăng huyết áp, không chỉ đối với người mắc bệnh đái tháo đường mà cả với người bình thường. Vì vậy, cần hạn chế tiêu thụ các loại bánh kẹo, mứt, nước ngọt có đường để tránh nguy cơ tăng huyết áp và béo phì.

Muối là một trong những tác nhân chính góp phần làm tăng huyết áp, do đó cần hạn chế tối đa lượng muối tiêu thụ hằng ngày. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, những quốc gia có thói quen ăn mặn có tỷ lệ người mắc tăng huyết áp cao hơn so với những quốc gia có chế độ ăn ít muối. Khi cơ thể dư thừa muối, lượng dịch trong máu tăng lên, làm tăng áp lực lên thành mạch và gây ra tình trạng tăng huyết áp. Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo, mỗi người trưởng thành chỉ nên tiêu thụ dưới 2,3g muối mỗi ngày để kiểm soát huyết áp hiệu quả. Đối với người cao tuổi hoặc bệnh nhân suy tim, việc giảm muối trong chế độ ăn càng trở nên quan trọng hơn.

Người bệnh cần đọc kỹ thành phần dinh dưỡng trên nhãn thực phẩm để kiểm soát lượng muối tiêu thụ. Hạn chế ăn các món kho, dưa muối, hành muối và thay thế bằng các gia vị khác giúp tạo hương vị cho món ăn mà không cần dùng nhiều muối. Thực tế cho thấy, khoảng 20 - 60% bệnh nhân áp dụng chế độ ăn ít muối có thể kiểm soát huyết áp tốt hơn mà không cần tăng liều thuốc điều trị.

Ngoài ra, người bệnh cũng cần tránh các chất kích thích như rượu bia, cà phê, nước chè đặc và thuốc lá. Thay vào đó, có thể sử dụng các loại thực phẩm có tác dụng an thần, lợi tiểu, giúp ổn định huyết áp như hạt sen, ngó sen. Đối với rượu, nam giới không nên uống quá 2 đơn vị rượu/ngày và nữ giới không nên quá 1 đơn vị, tương đương với một cốc bia hoặc 30ml rượu mạnh.

Một chế độ ăn khoa học không chỉ giúp kiểm soát huyết áp mà còn đảm bảo cung cấp đầy đủ vi chất dinh dưỡng cho cơ thể. Kali là một khoáng chất quan trọng giúp cân bằng huyết áp, có nhiều trong các loại rau xanh và trái cây như quýt, chuối, khoai tây, bơ, nước ép cà chua, cam, dưa gang, quả mơ khô và sữa chua. Tuy nhiên, với những bệnh nhân tăng huyết áp kèm suy thận hoặc phù thũng, việc tiêu thụ quá nhiều kali có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm.

Bên cạnh kali, canxi cũng đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định huyết áp. Người bệnh có thể bổ sung canxi bằng cách uống khoảng 250ml sữa bò hoặc sữa đậu nành mỗi ngày. Một số loại rau như cải xoăn, cần tây, nấm, mộc nhĩ, tảo biển cũng chứa nhiều canxi tự nhiên rất tốt cho sức khỏe. Ngoài ra, các loại hải sản giàu i-ốt như sứa biển, tôm, rong biển cũng giúp giảm nguy cơ xơ cứng động mạch.

Chất xơ cũng là một yếu tố quan trọng giúp duy trì huyết áp ổn định và cải thiện sức khỏe tim mạch. Một chế độ ăn giàu rau xanh, trái cây tươi không chỉ giúp kiểm soát huyết áp mà còn ngăn ngừa nhiều bệnh lý nguy hiểm khác. Các loại thực phẩm giàu chất xơ như rau củ, ngũ cốc nguyên cám, các loại đậu không chỉ hỗ trợ tiêu hóa mà còn giúp giảm cholesterol trong máu, từ đó hạn chế nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.

Việc duy trì một chế độ ăn uống hợp lý không chỉ giúp kiểm soát huyết áp hiệu quả mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống của người bệnh. Kết hợp cùng việc tập luyện thể dục đều đặn và kiểm soát căng thẳng, bệnh nhân tăng huyết áp hoàn toàn có thể kiểm soát tình trạng bệnh mà không cần phụ thuộc quá nhiều vào thuốc điều trị./.