Thời điểm cuối năm thường được xem là mùa mua sắm sôi động nhờ gắn liền với nhiều kỳ nghỉ lễ dài ngày. Tuy nhiên, theo nhiều thống kê, xu hướng tiết kiệm chi tiêu của người dân đang kéo dài, khiến việc thúc đẩy tiêu dùng vào cuối năm trở thành một thách thức lớn.
Tại một siêu thị lớn, chị Tâm Anh, cư dân quận Cầu Giấy (Hà Nội), đứng trước quầy đồ gia dụng, nhiều lần nhấc lên đặt xuống chiếc chảo chống dính. Sau đó, chị mở điện thoại tra cứu giá sản phẩm trên các trang mạng. Chỉ khi chắc chắn rằng giá tại siêu thị, nhờ chương trình khuyến mãi lớn, rẻ hơn so với trên các sàn thương mại điện tử, chị mới yên tâm cho sản phẩm vào giỏ hàng. Chị chia sẻ: “Gần đây, mỗi lần mua sắm, tôi đều chú ý săn khuyến mãi để có giá tốt nhất. Thu nhập không tăng trong khi giá cả leo thang, nên tôi buộc phải cắt giảm và chi tiêu hợp lý hơn.”
Nhiều chính sách được đưa ra để kích cầu tiêu dùng cuối năm 2024. (Ảnh minh họa)
Xu hướng tiêu dùng thắt chặt, ưu tiên các mặt hàng thiết yếu, đang ngày càng phổ biến. Bà Tâm, cư dân quận Hai Bà Trưng (Hà Nội), cho biết: “Lương cơ bản tăng, nhưng giá điện, hàng hóa cũng tăng theo, thậm chí còn cao hơn mức tăng lương. Vì vậy, người mua hàng như chúng tôi phải cân nhắc lại cách chi tiêu để đáp ứng nhu cầu gia đình.”
Nhiều siêu thị lớn cũng ghi nhận xu hướng này. Dù số lượng đơn hàng không giảm, giá trị trung bình của mỗi giỏ hàng hầu như không thay đổi. Tại siêu thị Go! Thăng Long, người tiêu dùng tập trung vào các sản phẩm tươi sống, rau củ, thịt cá và các nhu yếu phẩm như đường, sữa, trứng, thay vì các mặt hàng gia dụng, thời trang hay điện máy. Theo đại diện siêu thị, tỷ trọng doanh thu từ các ngành hàng này đã giảm khoảng 20% so với cùng kỳ năm ngoái.
Tương tự, tại MM Mega Market, trong 9 tháng đầu năm, nhu cầu mua sắm chỉ tăng khoảng 5-6% so với năm trước. Số lượng hóa đơn tăng 9%, nhưng giá trị mỗi giỏ hàng vẫn giữ ở mức khoảng 800.000 đồng, chủ yếu là nhu yếu phẩm. Saigon Co.op cũng cho biết doanh số của họ phụ thuộc nhiều vào các chương trình khuyến mãi, với hóa đơn trung bình từ 400.000-500.000 đồng, không thay đổi so với năm ngoái.
Khảo sát của Vietnam Report vào tháng 9/2024 cho thấy khoảng 40% số người được hỏi nhận định tình hình tài chính cá nhân không cải thiện trong những tháng cuối năm. Dữ liệu từ Tổng cục Thống kê cũng phản ánh điều này, khi tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tháng 10/2024 chỉ tăng 2,4% so với tháng trước và 7,1% so với cùng kỳ năm trước. Mặc dù tốc độ tăng trưởng 10 tháng đầu năm đạt 8,5%, nhưng vẫn chưa đạt mức tăng trưởng trước đại dịch, vốn vượt 10%.
Theo báo Nhân dân, bà Đinh Thị Thúy Phương, Vụ trưởng Vụ Thống kê Thương mại và Dịch vụ, Tổng cục Thống kê cho biết dù nhu cầu tiêu dùng đã phục hồi sau dịch, mức chi tiêu vẫn chưa đạt được như trước. Người tiêu dùng tập trung vào các mặt hàng thiết yếu như lương thực và thực phẩm, trong khi các nhóm hàng không thiết yếu như ô tô, vật phẩm văn hóa lại có tốc độ tăng trưởng chậm.
Trước những thách thức này, các doanh nghiệp bán lẻ và cơ quan quản lý đang triển khai hàng loạt biện pháp nhằm kích cầu tiêu dùng. Nhiều siêu thị đã lên kế hoạch giảm giá sâu và tung ra các chương trình ưu đãi lớn trong giai đoạn trước và sau Tết Nguyên đán. Trên quy mô toàn quốc, Tổng cục Thống kê khuyến nghị áp dụng các chính sách tài khóa và tiền tệ để giảm chi phí sản xuất, kinh doanh, qua đó hạ giá thành sản phẩm và kích cầu tiêu dùng. Đồng thời, các cơ quan quản lý cần tăng cường phối hợp nhằm đảm bảo nguồn cung hàng hóa, nhất là các mặt hàng thiết yếu, phục vụ nhu cầu mua sắm tăng cao trong dịp lễ, Tết cuối năm.
Ngoài ra, việc mở rộng tiêu dùng nội địa và khuyến khích sử dụng hàng Việt Nam cũng được xem là giải pháp quan trọng. Phát triển các nền tảng thương mại số và thúc đẩy du lịch nội địa là những chiến lược cần thiết để hỗ trợ ngành bán lẻ và các dịch vụ liên quan, từ đó tác động tích cực đến nền kinh tế trong giai đoạn cuối năm 2024.