Cà phê, sầu riêng lập kỷ lục, nông sản Việt rộng cửa ra thế giới

Trước bối cảnh giá nhiều mặt hàng chủ lực tiếp tục tăng, Bộ Nông nghiệp và Môi trường yêu cầu tăng cường kiểm soát chất lượng, siết chặt truy xuất nguồn gốc sản phẩm và tích cực mở rộng thị trường nhằm tạo đà tăng trưởng bền vững trong sáu tháng cuối năm.

Theo Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch Tài chính Trần Gia Long, sáu tháng đầu năm, ba mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 5 tỷ USD gồm gỗ và sản phẩm từ gỗ đạt 8,21 tỷ USD (tăng 8,9%); cà phê đạt 5,45 tỷ USD (tăng 67,5%); thủy sản đạt 5,16 tỷ USD (tăng 16,9%). Trong đó, nhiều mặt hàng ghi nhận mức giá xuất khẩu kỷ lục như cà phê tăng 59,1% lên hơn 5.700 USD mỗi tấn, cao su đạt gần 1.865 USD mỗi tấn và điều đạt 6.805 USD mỗi tấn.

Ông Long nhấn mạnh, thời gian tới, ngành nông nghiệp tiếp tục được định hướng phát triển theo chuỗi giá trị nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và gia tăng hiệu quả tiếp cận thị trường xuất khẩu, đặc biệt là với các thị trường mới và có tiềm năng cao.

Trong lĩnh vực thủy sản, bà Lê Hằng - Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam - cho biết, kim ngạch xuất khẩu tăng hơn 19% trong 6 tháng đầu năm, trong đó xuất khẩu sang thị trường Mỹ đạt 891 triệu USD, tăng 16%. Các thị trường trọng điểm như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và ASEAN tiếp tục duy trì đà tăng trưởng tốt. Hai mặt hàng chủ lực là tôm và cá tra đạt lần lượt 2,07 tỷ USD và 1 tỷ USD. Tuy nhiên, dự báo nửa cuối năm, xuất khẩu các mặt hàng này sẽ đối mặt với thách thức từ chính sách thuế đối ứng của Mỹ, trong đó mặt hàng tôm có nguy cơ chịu đồng thời thuế chống bán phá giá, thuế chống trợ cấp và thuế đối ứng.

Với nhóm rau quả, kim ngạch xuất khẩu sáu tháng đầu năm đạt 3,05 tỷ USD, giảm 8,4% so với cùng kỳ. Dù vậy, triển vọng cho sáu tháng cuối năm vẫn được đánh giá tích cực. Việt Nam đã xuất khẩu gần 130.000 tấn sầu riêng tươi và hơn 14.000 tấn sầu riêng đông lạnh, tăng gấp ba lần so với cùng kỳ năm 2024.

Theo bà Nguyễn Thị Thái Thanh - Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Cổ phần Ban Mê Green Farm, từ đầu năm 2025, Trung Quốc áp dụng quy định kiểm nghiệm cadimi và auramine O đối với sầu riêng nhập khẩu. Nhiều doanh nghiệp chưa cập nhật kịp thời, gặp khó trong lựa chọn sản phẩm phù hợp để xử lý sau thu hoạch. Ngoài ra, hạn chế về đầu tư hạ tầng kho lạnh và hệ thống cấp đông cũng cản trở khả năng mở rộng xuất khẩu sầu riêng đông lạnh.

Bà Thanh cho rằng cần có cơ chế ưu đãi tín dụng để doanh nghiệp đầu tư hệ thống bảo quản, cấp đông sau thu hoạch, đặc biệt vào mùa vụ cao điểm nhằm giảm áp lực tiêu thụ và tổn thất sau thu hoạch.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến nhận định, nếu tốc độ tăng trưởng xuất khẩu tiếp tục được duy trì, mục tiêu 70 tỷ USD trong năm nay hoàn toàn có thể đạt được. Tuy nhiên, ông lưu ý các đơn vị, doanh nghiệp cần quan tâm sâu hơn tới công tác phát triển thị trường, linh hoạt trước những thay đổi về cơ cấu thị trường xuất khẩu. Trong đó, xuất khẩu sang Trung Quốc trong 6 tháng đầu năm chỉ đạt 5,94 tỷ USD, chiếm 17,6% tổng kim ngạch và có xu hướng chững lại.

Các cơ quan chức năng được yêu cầu tăng cường xúc tiến thương mại tới các thị trường mới, đặc biệt là thị trường Halal và thị trường châu Âu. Mỗi năm, khu vực này nhập khẩu hơn 300 tỷ USD hàng nông, lâm, thủy sản nhưng Việt Nam mới chỉ chiếm khoảng 5,3 tỷ USD.

Bà Đặng Thị Thanh Phương - Tham tán thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Liên bang Đức - cho biết, 5 tháng đầu năm, nhóm hàng nông, thủy sản đóng góp đáng kể vào tăng trưởng thương mại giữa hai nước với kim ngạch xuất khẩu đạt hơn 1 tỷ USD, tăng gần 83% so với cùng kỳ năm 2024. Tuy nhiên, trong tổng giá trị nhập khẩu nông sản hàng năm khoảng 70 tỷ USD của Đức, Việt Nam mới chỉ chiếm khoảng 2%.

Theo bà Phương, cà phê là mặt hàng có mức tăng trưởng nổi bật nhất, đạt 765 triệu USD trong 5 tháng đầu năm, tăng hơn 115%. Với lượng lớn nhà hàng, quán cà phê của người Việt tại Đức, các doanh nghiệp trong nước hoàn toàn có thể tận dụng hệ thống sẵn có này để xây dựng thương hiệu cà phê Việt. Đồng thời, cần đẩy mạnh đưa hàng vào hệ thống bán lẻ lớn tại Đức như Edeka, Rewe, Kaufland và Lidl - 4 chuỗi siêu thị chiếm hơn 80% thị phần tiêu thụ nông sản của quốc gia này.

Liên quan đến việc mở rộng thị trường xuất khẩu, ông Ngô Xuân Nam - Phó Giám đốc Văn phòng Thông báo và Điểm hỏi đáp quốc gia về vệ sinh dịch tễ và kiểm dịch động thực vật - cho rằng các quốc gia nhập khẩu đang ngày càng siết chặt quy định về an toàn thực phẩm nhằm bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và giảm thiểu tác động môi trường. Năm 2024, EU đã đưa ra 114 cảnh báo liên quan đến nông, thủy sản và thực phẩm của Việt Nam, phần lớn do vùng trồng và vùng nuôi chưa tuân thủ đầy đủ các quy định về mức dư lượng hóa chất bảo vệ thực vật.

Ông Nam cũng cho biết, các thị trường trọng điểm như Mỹ và các nước Hồi giáo cũng liên tục cập nhật tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, buộc các doanh nghiệp phải thường xuyên theo dõi, nắm bắt và điều chỉnh kịp thời để không bỏ lỡ cơ hội xuất khẩu.

Từ nay đến cuối năm, Bộ Nông nghiệp và Môi trường định hướng phát triển ngành theo mô hình chuỗi giá trị, với mục tiêu nâng cao năng lực cạnh tranh và đảm bảo đầu ra ổn định tại cả thị trường truyền thống và thị trường tiềm năng. Trong đó, thị trường Halal được xem là cơ hội lớn nhờ quy mô dân số và mức tiêu thụ cao. Thị trường châu Âu cũng được đặt kỳ vọng, khi mỗi năm nhập khẩu hơn 300 tỷ USD nông sản nhưng lượng hàng Việt Nam mới chỉ chiếm khoảng 5,3 tỷ USD.

Với nền tảng tăng trưởng mạnh mẽ trong nửa đầu năm và các tín hiệu tích cực từ thị trường, ngành nông nghiệp đang tiến gần hơn tới cột mốc xuất khẩu 70 tỷ USD. Tuy nhiên, việc kiểm soát rủi ro thị trường, thích ứng chính sách thương mại và giữ ổn định giá trị gia tăng vẫn sẽ là bài toán trung tâm trong phần còn lại của năm 2025.