Chiến dịch cắt giảm nhân sự lớn nhất lịch sử có khiến kinh tế Mỹ rơi vào suy thoái?

Lý do mà Nhà Trắng đưa ra là bộ máy liên bang đã trở nên quá cồng kềnh, lãng phí và cần được tái cơ cấu để giảm thâm hụt ngân sách. Trong bối cảnh nợ công lên tới 36.000 tỷ USD và mức thâm hụt ngân sách năm 2024 chạm mốc 1.800 tỷ USD, chính quyền Trump cho rằng đây là thời điểm cần thiết để hành động.

Tỷ phú Elon Musk, người được giao lãnh đạo Bộ Hiệu quả Chính phủ, tuyên bố rằng việc chi trả các khoản bồi thường lớn để khuyến khích viên chức tự nguyện nghỉ việc có thể giúp Washington tiết kiệm hàng tỷ USD. Nhưng bên cạnh đó, Nhà Trắng cũng không ngần ngại đưa ra những quyết định mạnh tay hơn. Nhiều nhân viên liên bang đã bị sa thải hoặc nhận trợ cấp thôi việc trên diện rộng, khiến quy mô đợt cắt giảm nhân sự lần này có thể lên đến gần 300.000 người. Đây được coi là đợt cắt giảm việc làm lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ.

Chính sách này đặc biệt nhắm vào nhóm nhân viên thử việc – những người mới làm việc dưới hai năm và chưa có đầy đủ quyền bảo vệ công vụ. Theo số liệu từ Văn phòng Quản lý Nhân sự Mỹ, tính đến tháng 5/2024, có khoảng 220.000 nhân viên liên bang thuộc nhóm này. Ngoài ra, hơn 75.000 nhân viên đã chấp nhận trợ cấp thôi việc và được trả lương đến tháng 9/2025. Tuy nhiên, đây chưa phải là con số cuối cùng.

Trong một động thái chưa từng có tiền lệ, Elon Musk thông báo trên mạng xã hội rằng toàn bộ nhân viên liên bang sẽ nhận được email yêu cầu mô tả công việc đã hoàn thành trong tuần trước. Nếu không phản hồi đúng hạn vào ngày 22/2, họ sẽ bị coi như tự nguyện từ chức. Ngay sau đó, một bản ghi nhớ từ Bộ phận nhân sự liên bang cũng được gửi đi, yêu cầu các viên chức báo cáo công việc trước nửa đêm 24/2. Động thái này khiến nhiều người liên tưởng đến chiến lược mà Elon Musk từng áp dụng khi tiếp quản Twitter, với các quyết định sa thải hàng loạt dựa trên năng suất làm việc.

Tổng thống Trump đã lên tiếng bày tỏ sự ủng hộ với chiến dịch này, khẳng định rằng Musk đang làm rất tốt, nhưng ông mong muốn vị tỷ phú "mạnh tay hơn nữa". Điều này báo hiệu rằng các đợt cắt giảm có thể chưa dừng lại.

Quyết định cắt giảm quy mô lớn của chính phủ không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến những người mất việc mà còn tạo ra những tác động dây chuyền lên nền kinh tế. Hàng chục nghìn người rơi vào tình trạng thất nghiệp, đối mặt với những áp lực tài chính ngày càng lớn. Dù có thể nhận được trợ cấp thất nghiệp, nhưng theo dữ liệu từ Bộ Lao động Mỹ, khoản trợ cấp này trung bình chỉ bằng khoảng một phần ba mức lương trước đó, không đủ để đảm bảo cuộc sống.

Hệ lụy từ việc sa thải hàng loạt còn ảnh hưởng mạnh đến nền kinh tế địa phương. Những người mất việc sẽ cắt giảm chi tiêu, làm giảm doanh thu của các cửa hàng, nhà hàng, quán cà phê và nhiều doanh nghiệp nhỏ khác. Các doanh nghiệp có hợp đồng với chính phủ liên bang cũng đứng trước nguy cơ giảm thu nhập, buộc họ phải cắt giảm nhân sự hoặc thậm chí đóng cửa.

Theo ông Ernie Tedeschi, Giám đốc kinh tế tại Đại học Yale, việc mất đi hàng trăm nghìn công việc liên bang có thể tạo ra hiệu ứng domino, lan rộng sang các ngành khác, kể cả những doanh nghiệp không có mối liên hệ trực tiếp với chính phủ. Các nhân viên còn giữ được việc làm cũng rơi vào tâm lý bất an, hạn chế chi tiêu và trì hoãn các khoản mua sắm lớn. Tình trạng này làm suy giảm tổng cầu trong nền kinh tế, đẩy nhiều khu vực vào tình trạng trì trệ.

Tại Washington D.C., nơi có mật độ nhân viên chính phủ lớn nhất cả nước, tỷ lệ thất nghiệp được dự đoán sẽ tăng đáng kể. Một nghiên cứu của Moody’s cho thấy thủ đô Mỹ có thể rơi vào một cuộc suy thoái nhẹ, khi gần 100.000 công việc bị cắt bỏ hoặc chuyển đi nơi khác trong vài năm tới. Hai bang Maryland và Virginia, vốn có nền kinh tế phụ thuộc vào việc làm chính phủ, cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Việc hàng loạt người lao động đổ ra thị trường việc làm cũng khiến khu vực tư nhân khó có thể hấp thụ hết số lao động này.

Dù có nhiều tác động tiêu cực, một số chuyên gia cho rằng đợt cắt giảm này chưa đủ lớn để đẩy Mỹ vào suy thoái toàn diện. Ông Ryan, chuyên gia từ Capital Economics, nhận định rằng quy mô sa thải liên bang vẫn còn nhỏ so với toàn bộ thị trường lao động Mỹ, vốn đã tạo thêm 1,5 triệu việc làm trong năm 2024.

Theo ước tính của ông Tedeschi, nếu khoảng 200.000 nhân viên thử việc mất việc, GDP cả năm của Mỹ có thể giảm khoảng 0,1%. Mức giảm này không quá nghiêm trọng để gây ra khủng hoảng kinh tế. Tuy nhiên, nếu tình trạng cắt giảm tiếp tục lan rộng, tác động tiêu cực có thể trở nên rõ ràng hơn, đặc biệt là khi tâm lý lo ngại mất việc lan rộng trong giới lao động.

Với những diễn biến hiện tại, câu hỏi đặt ra là liệu chính quyền Trump có thực sự đạt được mục tiêu cải tổ bộ máy và tiết kiệm ngân sách như kỳ vọng, hay sẽ phải đối mặt với những bất ổn kinh tế và xã hội lớn hơn trong thời gian tới. Dù câu trả lời thế nào, rõ ràng rằng nước Mỹ đang bước vào một giai đoạn đầy biến động, nơi mỗi quyết định chính trị đều có thể tạo ra những tác động sâu rộng đến hàng triệu người.