Mang bitcoin, ethereum, tín chỉ carbon… thế chấp ngân hàng để vay vốn?

Vào ngày 20/11/2024, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Kế hoạch hành động quốc gia về phát triển kinh tế số giai đoạn 2024-2025. Chưa đầy một tháng sau, Quyết định số 232/QĐ-TTg ngày 24/01/2025 về việc thành lập và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam cũng đã được phê duyệt, cho thấy sự quyết tâm của Chính phủ trong việc xây dựng hệ sinh thái cho các tài sản mới, đặc biệt là tài sản số và tín chỉ carbon.

Sự chấp nhận và phát triển của tài sản số và tín chỉ carbon đang là xu thế toàn cầu. Trong khi Bộ Tài chính Việt Nam đang nỗ lực hoàn thiện khung pháp lý cho tài sản số, việc thí điểm sàn giao dịch tín chỉ carbon dự kiến sẽ được triển khai vào năm 2028. Vậy liệu các ngân hàng Việt Nam có thể chấp nhận những tài sản này làm tài sản bảo đảm cho khoản vay?

Tại hội thảo “Tài sản bảo đảm ngân hàng - Những vấn đề quan tâm hiện nay” tổ chức vào sáng 28/5 tại Hà Nội, ông Giacomo Merello, Chủ tịch Hội đồng Thúc đẩy Kinh doanh Tài sản Kỹ thuật số Antigua & Barbuda, đã chia sẻ rằng, trên thế giới, một số quốc gia đã cho phép tài sản số, đặc biệt là tiền mã hóa, làm tài sản thế chấp tại các ngân hàng. Các loại tiền mã hóa phổ biến nhất được chấp nhận là stablecoin (như USDT, USDC) và những đồng tiền có giá trị lớn như Bitcoin, Ethereum. Thụy Sĩ là một trong những quốc gia tiên phong, nơi các ngân hàng cung cấp khoản vay bảo lãnh bằng tiền mã hóa, chủ yếu dành cho các quỹ đầu tư và doanh nghiệp lớn, không áp dụng cho cá nhân nhỏ lẻ.

Tuy nhiên, tại Việt Nam, khung pháp lý về tài sản số vẫn còn đang trong quá trình xây dựng. TS. Lê Thị Giang, giảng viên Đại học Luật Hà Nội, nhấn mạnh rằng Dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số đã bắt đầu xác định khái niệm tài sản số và quyền sở hữu đối với tài sản này. Đây là bước đi quan trọng để mở đường cho việc giao dịch bảo đảm tài sản số trong tương lai.

Về tín chỉ carbon, dù đang được chú trọng trong bối cảnh chuyển đổi xanh, nhưng việc xác lập giao dịch bảo đảm tín chỉ carbon vẫn chưa được quy định rõ ràng trong pháp luật Việt Nam. Việc áp dụng tài sản số và tín chỉ carbon làm tài sản thế chấp tại ngân hàng sẽ gặp phải một số rào cản pháp lý. Theo TS. Lê Thị Giang, các ngân hàng sẽ e ngại cho vay thế chấp tài sản số và tín chỉ carbon nếu chưa có một khung pháp lý rõ ràng.

Tuy nhiên, một số quy định hiện hành đã đặt nền móng cho việc này. Nghị định số 21/2021/NĐ-CP của Chính phủ đã quy định rằng tài sản bảo đảm bao gồm cả tài sản hiện có và tài sản hình thành trong tương lai, miễn là tài sản đó không bị cấm giao dịch. Điều này cho phép tín chỉ carbon, mặc dù còn là tài sản mới, nhưng có thể được coi là tài sản bảo đảm trong giao dịch vay vốn.

Việc triển khai các khoản vay thế chấp bằng tín chỉ carbon thực tế là một thử thách lớn đối với các ngân hàng, do tính mới mẻ và thiếu minh bạch của loại tài sản này. Tuy nhiên, TS. Luật sư Vũ Văn Tính cho rằng Việt Nam cần nghiên cứu ban hành một bộ luật hoặc nghị định riêng về tài sản số, quy định rõ trách nhiệm của các bên liên quan, bao gồm nhà phát hành, sàn giao dịch, nhà đầu tư, và yêu cầu cấp phép hoạt động. Điều này sẽ giúp kiểm soát rủi ro và bảo vệ người tiêu dùng.

Ngoài ra, TS. Tính đề xuất việc triển khai các quy chế thử nghiệm (sandbox) cho phép một số ngân hàng thí điểm cho vay thế chấp bằng tài sản số trong vòng 3-5 năm. Qua đó, có thể đánh giá kết quả và điều chỉnh khung pháp lý sao cho phù hợp, đảm bảo sự đổi mới nhưng vẫn kiểm soát được rủi ro. Các tài sản số có tính thanh khoản cao sẽ được ưu tiên trong giai đoạn thử nghiệm, và một cơ quan chuyên trách giám sát thị trường tài sản số cần được thành lập.

Việc áp dụng tài sản số và tín chỉ carbon làm tài sản bảo đảm là một hướng đi mới đầy triển vọng trong tương lai. Tuy nhiên, cần có sự phát triển đồng bộ về pháp lý và cơ chế giám sát để đảm bảo sự minh bạch và an toàn cho cả các ngân hàng và nhà đầu tư./.