Thách thức từ thị trường tài chính toàn cầu có khiến Ngân hàng Nhà nước tăng lãi suất?

Trong hơn 11 tháng qua, đồng USD duy trì sức mạnh vượt trội nhờ nền kinh tế Mỹ tăng trưởng ổn định và lãi suất USD duy trì ở mức cao nhất trong nhiều thập kỷ. Hệ quả là hầu hết các đồng tiền quan trọng khác trên thế giới bị mất giá so với USD, mức giảm dao động từ 1% đến 10%.

Mặc dù Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) đang lên kế hoạch giảm lãi suất, với dự báo cắt giảm thêm 25 điểm cơ bản vào cuối năm 2024, đồng USD vẫn duy trì đà tăng giá mạnh. Nguyên nhân là do các chính sách thuế quan mà Tổng thống Donald Trump dự kiến triển khai, nếu được thực hiện, có thể làm tăng lạm phát, dẫn đến việc FED phải thay đổi lộ trình giảm lãi suất, thậm chí phải tăng lãi suất trở lại.

Đồng USD tăng trong thời gian ngắn hạn sẽ làm VND gặp bất lợi. (Ảnh minh họa)

Ông Michael Metcalfe, chuyên gia kinh tế trưởng tại State Street Global Markets, cảnh báo rằng chính sách của Tổng thống Trump trong nhiệm kỳ thứ hai có nguy cơ đẩy lạm phát lên cao hơn so với nhiệm kỳ đầu. Năm 2024 - 2025 dự kiến sẽ khác xa so với năm 2016, khi cả lạm phát và kỳ vọng lạm phát đều ở mức thấp.

Sau khi ông Trump tái đắc cử, chỉ số USD đã tăng lên mức cao nhất trong hơn hai năm qua, đạt 107,5 điểm vào ngày 22/11/2024. Hiện tại, chỉ số này vẫn quanh mức 106,5 điểm, tăng 4,25% so với đầu năm.

Những chính sách như nới lỏng tài khóa, tăng mạnh thuế quan với Trung Quốc và các đối tác thương mại khác, kiểm soát chặt chẽ nhập cư, và duy trì lãi suất cao của Mỹ so với các nền kinh tế khác, được cho là sẽ tiếp tục đẩy giá trị của đồng USD lên cao trong năm 2025 và những năm sau đó.

Các chuyên gia từ Công ty Cổ phần Chứng khoán KB Việt Nam nhận định rằng các biện pháp này có thể làm tăng nguy cơ lạm phát và buộc FED phải thận trọng hơn trong việc giảm lãi suất. Đồng quan điểm, ông Đinh Đức Quang, Giám đốc Khối Kinh doanh tiền tệ tại Ngân hàng UOB Việt Nam, cũng cho rằng tốc độ cắt giảm lãi suất USD của FED có thể chậm hơn kỳ vọng, gây thêm áp lực lên tỷ giá USD so với các đồng tiền khác.

Áp lực lãi suất tăng để ổn định tỷ giá

Theo các chuyên gia, sức mạnh của đồng USD trong ngắn hạn có thể tạo thêm áp lực làm giảm giá trị VND. Cùng với đó, mức dự trữ ngoại hối của Việt Nam đang ở mức thấp (87 tỷ USD, tương đương 3 tháng nhập khẩu) sẽ gây khó khăn cho NHNN trong việc điều hành tỷ giá. Dự báo cho thấy tỷ giá USD/VND có thể đạt đỉnh vào quý III/2025, với mức 26.200 VND/USD.

Trong bối cảnh đó, Công ty Chứng khoán TP. Hồ Chí Minh (HSC) đã điều chỉnh dự báo tỷ giá USD/VND lên các mức cao hơn tại cuối các năm 2024, 2025, và 2026, gây áp lực lớn lên mục tiêu giảm lãi suất của NHNN. Một số ý kiến cho rằng NHNN có thể phải tăng lãi suất điều hành để giữ ổn định tỷ giá, với dự báo lãi suất sẽ tăng lên 4,75% vào cuối năm 2025 và 5% vào năm 2026.

Ngoài tỷ giá, nhu cầu vốn tăng cũng gây thêm áp lực khiến các ngân hàng phải tăng lãi suất huy động để thu hút tiền gửi. Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng thừa nhận việc điều hành lãi suất gặp khó khăn do ảnh hưởng từ thị trường quốc tế và tình hình trong nước. Bà cho biết, nếu lãi suất cho vay giảm mạnh, tỷ giá có thể tăng cao, gây rủi ro cho kinh tế vĩ mô và tâm lý nhà đầu tư nước ngoài.

Mặc dù vậy, một số chuyên gia bày tỏ lạc quan rằng NHNN sẽ duy trì chính sách lãi suất trung hòa trong vài tháng đầu năm 2025 nhờ vào các giải pháp kinh tế vĩ mô của Chính phủ. Những biện pháp này bao gồm mở rộng quan hệ thương mại, nâng hạng thị trường chứng khoán, đẩy mạnh đầu tư công, thu hút đầu tư nước ngoài, và cải cách thể chế. Các giải pháp này sẽ giúp tăng cường dự trữ ngoại hối, ổn định lãi suất và tỷ giá, tạo điều kiện để duy trì tăng trưởng kinh tế mà không cần phải nới lỏng chính sách tiền tệ.