Cảnh báo nguy cơ từ việc mở rộng diện tích nông sản chạy theo giá cao

Năm nay, tổng kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản của Việt Nam dự kiến đạt kỷ lục hơn 62 tỷ USD, tăng 18,5% so với cùng kỳ năm ngoái. Xuất siêu cũng đạt mức cao nhất từ trước đến nay, với 18,6 tỷ USD. Kết quả này đến từ sự chuyển đổi cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị, cùng các nỗ lực mở cửa thị trường cho những nông sản chủ lực như sầu riêng, dừa và tổ yến.

Trong tổng số hơn 62 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản, nhóm hàng nông sản đóng góp hơn 30 tỷ USD. Các mặt hàng chủ lực như trái cây, cà phê, hồ tiêu, gạo và điều liên tục ghi nhận mức giá cao, mang lại niềm vui lớn cho nông dân. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra nguy cơ tăng nóng diện tích sản xuất để chạy theo giá cả, đòi hỏi các địa phương phải triển khai biện pháp kiểm soát.

Hiện tại, giá cà phê nhân tại Tây Nguyên đã vượt 120.000 đồng/kg, hồ tiêu đạt 147.000 đồng/kg, trong khi sầu riêng dao động từ 70.000 - 100.000 đồng/kg tùy loại. Tại Sơn La, giá cà phê tươi lần đầu tiên đạt 23.000 đồng/kg. Tình trạng tăng giá kéo theo diện tích các loại cây trồng này cũng tăng nhanh. So với năm ngoái, diện tích cà phê tăng thêm 10.000 ha, trong khi sầu riêng tăng gần 20.000 ha. Đáng lo ngại, một số diện tích được mở rộng tại vùng đất nhiễm mặn hoặc thiếu nước tưới, không phù hợp để trồng các loại cây này.

Ông Nguyễn Quốc Mạnh, Cục trưởng Cục Trồng trọt thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, bày tỏ lo ngại: “Giá cả tăng cao khiến người dân có xu hướng sử dụng phân bón hóa học để tăng năng suất. Điều này đòi hỏi chúng ta cần thông tin đầy đủ về thị trường và định hướng sản xuất để tránh những rủi ro không đáng có.”

Bài học từ việc phát triển diện tích cây hồ tiêu quá nóng dẫn đến thất bại nặng nề là lời cảnh báo rõ ràng cho các cây trồng khác. Ông Nguyễn Thành Công, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La, nhấn mạnh: “Cà phê dù mang lại giá trị kinh tế cao nhưng không phải chỗ nào cũng trồng được. Tại Sơn La, chúng tôi đã xử lý nghiêm các trường hợp lấn vào rừng để trồng cà phê, tránh để lợi nhuận trước mắt gây hệ lụy lâu dài".

Hiện nay, thay vì quy hoạch theo từng loại cây trồng, các địa phương cần bám sát đề án phát triển cây ăn quả và cây công nghiệp chủ lực đến năm 2030 do Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn ban hành. Đây là cơ sở quan trọng để đảm bảo sự phát triển bền vững, tránh tình trạng tăng nóng diện tích và những hậu quả không mong muốn.