Sau hơn một thập kỷ đàm phán, các quốc gia tham dự Hội nghị Thượng đỉnh Khí hậu COP29 tại Azerbaijan (11-22/11) đã đạt được thỏa thuận lịch sử về khung pháp lý cho thị trường tín chỉ carbon toàn cầu. Đây được coi là bước ngoặt quan trọng, mở đường cho dòng vốn hàng tỷ USD đổ vào các dự án chống biến đổi khí hậu, góp phần kiềm chế sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu.
Thỏa thuận mới thiết lập một hệ thống giao dịch tín chỉ carbon minh bạch và đáng tin cậy, với mục tiêu chính là giảm thiểu lượng khí nhà kính - nguyên nhân chính gây ra biến đổi khí hậu. Tín chỉ carbon được tạo ra từ các dự án xanh như trồng rừng, phát triển năng lượng tái tạo tại các quốc gia đang phát triển. Mỗi tấn khí thải được cắt giảm sẽ chuyển đổi thành một tín chỉ, cho phép các quốc gia hoặc doanh nghiệp mua lại để đáp ứng mục tiêu giảm phát thải.
Các nước tham gia Hội nghị Thượng đỉnh COP29 ở phiên họp thảo luận. (Ảnh: AP)
Mặc dù ý tưởng về thị trường tín chỉ carbon đã xuất hiện từ hơn một thập kỷ trước, việc thiết lập khung pháp lý minh bạch và uy tín vẫn là một thách thức lớn. Tại COP29, các quốc gia đã thảo luận về ba vấn đề cốt lõi: cơ chế vận hành sổ đăng ký tín chỉ, quy định chia sẻ thông tin và phương án xử lý khi các dự án phát sinh trục trặc.
Một trong những đề xuất gây chú ý tại hội nghị là cho phép một số quốc gia phát hành tín chỉ carbon thông qua hệ thống sổ đăng ký riêng, không cần phê duyệt trực tiếp từ Liên Hợp Quốc. Tuy nhiên, Liên minh châu Âu (EU) và Mỹ đều nhấn mạnh sự cần thiết phải giám sát chặt chẽ các giao dịch để đảm bảo tính minh bạch, đặc biệt với những quốc gia có năng lực quản lý hạn chế. Trong khi đó, các chuyên gia như ông Pedro Barata từ Environmental Defense Fund nhận định hệ thống mới tuy đáng tin cậy nhưng vẫn cần tăng cường tính ràng buộc pháp lý.
Kết quả thảo luận đã thống nhất rằng sổ đăng ký chỉ đóng vai trò ghi nhận giao dịch, không quyết định chất lượng tín chỉ hay chứng thực cho đơn vị phát hành. Thỏa thuận này được kỳ vọng sẽ tạo động lực mạnh mẽ thúc đẩy giao dịch tín chỉ carbon trên toàn cầu.
Trên thực tế, một số giao dịch tín chỉ carbon quốc tế đã diễn ra, như thỏa thuận giữa Thụy Sĩ và Thái Lan từ tháng 1 năm nay. Tuy nhiên, những giao dịch này vẫn tồn tại nhiều hạn chế do thiếu khung pháp lý rõ ràng. Thỏa thuận tại COP29 hứa hẹn sẽ là chất xúc tác quan trọng, thu hút thêm nhiều quốc gia tham gia vào thị trường tín chỉ carbon.
Theo dự báo từ Hiệp hội Thương mại Khí thải Quốc tế (IETA), thị trường tín chỉ carbon toàn cầu do Liên Hợp Quốc hậu thuẫn có thể đạt giá trị 250 tỷ USD mỗi năm vào năm 2030, góp phần cắt giảm tới 5 tỷ tấn khí thải carbon hàng năm. Bước tiến tại COP29 đánh dấu một giai đoạn mới trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững và bảo vệ hành tinh trong tương lai.