Ngày 12/5, Tổng thống Volodymyr Zelensky chính thức ký ban hành luật phê chuẩn thỏa thuận hợp tác giữa Ukraine và Mỹ về việc thành lập Quỹ Đầu tư Tái thiết Mỹ - Ukraine. Đây được xem là một trong những sáng kiến lớn nhất kể từ khi xung đột Nga - Ukraine nổ ra, nhằm hỗ trợ Kiev trong công cuộc tái thiết đất nước và khôi phục nền kinh tế.
Theo thỏa thuận, một quỹ đặc biệt sẽ được thành lập để tài trợ cho các dự án tái thiết cơ sở hạ tầng, phục hồi sản xuất, và phát triển năng lượng. Mục tiêu là tận dụng tối đa nguồn lực, tài năng và công nghệ của cả hai quốc gia để giúp Ukraine phục hồi nhanh chóng, hiệu quả và bền vững.
Đáng chú ý, luật mới quy định Mỹ sẽ có quyền ưu tiên tiếp cận các dự án đầu tư liên quan đến khai thác tài nguyên thiên nhiên tại Ukraine, bao gồm các loại khoáng sản chiến lược như nhôm, than chì, dầu mỏ, khí đốt... Tuy nhiên, chính quyền Kiev khẳng định Ukraine vẫn giữ toàn quyền sở hữu và kiểm soát tài nguyên, tránh tình trạng “mất chủ quyền kinh tế”.
Một điểm then chốt của thỏa thuận là: không kèm theo bất kỳ nghĩa vụ nợ nào đối với Ukraine, tức là nước này sẽ không phải hoàn trả vốn vay hay chịu gánh nặng tài chính trong tương lai. Đây được xem là điểm khác biệt quan trọng so với các khoản hỗ trợ truyền thống.
Thỏa thuận bao gồm một văn kiện chính với phần mở đầu, 11 điều và phụ lục, tuy nhiên vẫn còn hai thỏa thuận kỹ thuật chưa được công bố công khai. Văn phòng Tổng thống Zelensky cho biết việc minh bạch các điều khoản còn lại sẽ được thực hiện theo lộ trình phù hợp với tiến trình thực thi.
Trước đó, ngày 8/5, Quốc hội Ukraine đã thông qua thỏa thuận trong bối cảnh có nhiều tranh luận nội bộ về trữ lượng khoáng sản thực tế tại Đông Âu và sự lo ngại rằng Kiev có thể đánh mất sự hậu thuẫn chính trị từ Mỹ nếu không đảm bảo các điều kiện hợp tác kinh tế cụ thể.
Giới quan sát nhận định, việc thành lập Quỹ Tái thiết Mỹ - Ukraine sẽ là một cú hích lớn cho nền kinh tế Ukraine trong giai đoạn hậu chiến. Đồng thời, nó mở ra cơ hội cho Mỹ gia tăng ảnh hưởng chiến lược tại Đông Âu thông qua đầu tư, thay vì chỉ hỗ trợ quân sự./.