Vì sao gói tín dụng 120.000 tỷ đồng phát triển nhà ở xã hội chưa hiệu quả?

Các địa phương trên cả nước đang đẩy mạnh triển khai xây dựng nhà ở xã hội, nhằm thực hiện Đề án xây dựng khoảng 1 triệu căn đến năm 2030. Tuy nhiên, để gói tín dụng 120.000 tỷ đồng thực sự phát huy hiệu quả, việc tháo gỡ những rào cản về cơ chế, thủ tục là yêu cầu cấp bách, giúp doanh nghiệp và người dân tiếp cận dễ dàng hơn.

Thực tế, tiến độ giải ngân gói tín dụng này vẫn chậm, cho thấy nghịch lý: Cả doanh nghiệp và người dân đều khó khăn về tài chính, trong khi Ngân hàng khẳng định “không thiếu tiền”, nhưng cung và cầu lại chưa thể gặp nhau. Đối với người mua nhà, việc không tiếp cận được nguồn cung nhà ở xã hội nên không thể vay được gói tín dụng này.

Ông Nguyễn Xuân Bắc, Phó vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, Ngân hàng Nhà nước cho biết: "Sản xuất kinh doanh khó khăn nên thu nhập sụt giảm. Một số khách hàng có nhu cầu mua nhà ở xã hội nhưng chưa mua được, chưa có hợp đồng mua bán ký với chủ đầu tư vì nguồn cung hiện nay còn hạn chế. Ngân hàng Nhà nước (NHNN) sẽ tiếp tục theo dõi sát và sẽ có tham mưu để xây dựng cơ chế chính sách để đẩy mạnh chương trình này trong thời gian tới".

Ảnh minh họa

Trong khi mức lãi suất cho vay thông thường của các Ngân hàng từ 8-9%, thì lãi suất của gói vay 120.000 tỷ đồng cũng là khoảng gần 8%. Đây là một trong những lí do doanh nghiệp không mặn mà với việc vay vốn. Đó là chưa kể đến hàng loạt thủ tục, điều kiện để doanh nghiệp có thể vay được là rất khó khăn. Theo chuyên gia kinh tế, TS. Cấn Văn Lực, nếu chỉ trông chờ vào gói tín dụng này, thì khó đạt mục tiêu phát triển ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội đến năm 2030.

"Gói 120.000 tỷ đồng là tín dụng thương mại có ưu đãi chứ không phải là gói tín dụng cho một chính sách kinh tế nhân văn, nên rất khó, khó cả Ngân hàng, khó cả doanh nghiệp và khó cả người dân. Với mức lãi suất hơn 8% kéo dài trong khoảng 3 năm, sau đó sẽ theo cơ chế thị trường. Đối với doanh nghiệp và người dân đã mặn mà chưa, tôi cho rằng họ chưa mặn mà" - TS. Cấn Văn Lực cho biết thêm.

Mới đây, Bộ Xây dựng đề xuất với Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo, đôn đốc các ngân hàng tham gia Chương trình tín dụng cho vay ưu đãi 120.000 tỷ đồng, đẩy nhanh việc cho vay, giải ngân nhanh chóng để hỗ trợ doanh nghiệp sớm hoàn thành dự án phát triển nhà ở xã hội, nhà lưu trú công nhân, cải tạo, xây dựng lại chung cư nhằm tăng nguồn cung cho thị trường.

Về vấn đề này, NHNN yêu cầu các ngân hàng thương mại thực hiện nghiêm túc các cam kết tham gia Chương trình về lãi suất ưu đãi, thời gian cho vay phù hợp với đối tượng và mục đích vay vốn; tạo điều kiện thuận lợi cho người mua nhà ở xã hội tiếp cận vốn vay.

Ông Trương Anh Tuấn, Chủ tịch HĐQT, Công ty Cổ phần Tập đoàn Hoàng Quân cho biết: "Chúng tôi cũng nhận thức được rằng, để được Ngân hàng giải ngân thì phải có dự án được duyệt, bao gồm đất sạch, giấy phép xây dựng… là cả một quá trình. Vấn đề mà người dân và doanh nghiệp lo lắng là sau gói 120.000 tỷ này thì có còn gói tín dụng nào từ Chính phủ, từ Ngân hàng Nhà nước hay không, vì đây là chương trình xây dựng tới 1 triệu căn nhà ở xã hội và kéo dài đến 2030".

Trên thực tế, mặc dù Chính phủ đã rất quyết tâm, liên tục chỉ đạo, đôn đốc các bộ, ngành, địa phương thực hiện các giải pháp, nhưng công tác phát triển nhà ở xã hội vẫn còn nhiều vấn đề cần giải quyết. Trong đó, một số chính sách cần thiết kế lại.

Chuyên gia kinh tế, TS. Vũ Đình Ánh phân tích: "Chúng ta chỉ sử dụng Ngân sách Nhà nước để hỗ trợ lãi suất chứ không sử dụng Ngân sách Nhà nước để cho vay. Tiền gốc cho vay là thực hiện từ phía các Ngân hàng thương mại. Việc này chúng ta phải thực hiện trên cơ sở nguyên tắc thị trường.

Tôi cho rằng chúng ta nên tránh áp đặt vào các quy định hành chính vì có thể nảy sinh những rủi ro rất lớn. Đối với nguồn tín dụng này chúng ta nên xem xét trên mấy yếu tố là quy mô, cách thức và quy mô từ phía Nhà nước, thứ hai là quyền và trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức có liên quan tới chương trình hỗ trợ tín dụng cả về mặt cấp tín dụng cũng như việc hỗ trợ lãi suất".

Nhằm đẩy mạnh hỗ trợ nguồn vốn đối với việc phát triển nhà ở xã hội, Bộ Xây dựng cũng đã trình Chính phủ Dự thảo Nghị quyết về nguồn vốn ưu đãi cho phát triển nhà ở xã hội. Theo đó, Bộ đã đề xuất gói vay ưu đãi 100.000 tỷ đồng từ nguồn vốn trái phiếu Chính phủ, áp dụng trong 5 năm. Gói này nằm trong khoản ngân sách 500.000 tỷ đồng mà Bộ Xây dựng ước tính cần có để thực hiện Đề án Xây dựng 1 triệu căn nhà ở xã hội của Chính phủ trong giai đoạn 2021-2030.

Việc sớm triển khai thực hiện những điểm mới từ Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản và Luật các tổ chức tín dụng là rất quan trọng để tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển nhà ở xã hội cũng như đối với hoạt động tín dụng cho vay nhà ở xã hội. Nhiều doanh nghiệp kỳ vọng, ngoài gói tín dụng ưu đãi từ ngân sách, các ngân hàng sẽ có thêm cơ chế tín dụng thương mại phù hợp hơn để phát triển nhà ở xã hội.