AI và thách thức biến đổi khí hậu

Sự phát triển vượt bậc của trí tuệ nhân tạo (AI) đang làm thay đổi cuộc sống hàng ngày, nhưng đi kèm với đó là một câu hỏi lớn: Liệu công nghệ này có đang góp phần vào biến đổi khí hậu hay lại là giải pháp cho các vấn đề môi trường? Các tập đoàn công nghệ lớn như Meta, Google và Microsoft đã thừa nhận rằng hoạt động của họ tiêu thụ năng lượng khổng lồ và phát thải khí nhà kính đáng kể. Đặc biệt, các mô hình ngôn ngữ lớn như ChatGPT đang gia tăng áp lực lên hạ tầng năng lượng toàn cầu. Ví dụ, một tác vụ đơn lẻ từ một mô hình AI khổng lồ như Option AI OP có thể tiêu thụ lượng điện năng tương đương với nhu cầu sử dụng điện của một hộ gia đình Mỹ trong 2 tháng.

AI với khả năng xử lý dữ liệu lớn và học hỏi từ dữ liệu đó, đòi hỏi một lượng năng lượng đáng kể. Các trung tâm dữ liệu, nơi lưu trữ và xử lý dữ liệu cho các hệ thống AI là những nơi tiêu thụ năng lượng lớn nhất. Theo một báo cáo từ Google, vào năm 2021, các hoạt động liên quan đến AI của họ đã tiêu thụ khoảng 12.7 terawatt-giờ (TWh), tương đương với lượng điện mà quốc gia Libya sử dụng trong cả năm đó. Không chỉ Google, Microsoft cũng công bố rằng họ đã đạt được 60% năng lượng tái tạo cho các trung tâm dữ liệu toàn cầu của mình, nhưng điều này vẫn chưa đủ để bù đắp lượng khí thải carbon đang gia tăng.

Một trong những thách thức lớn nhất là việc phát thải khí nhà kính. Quá trình đào tạo và vận hành các mô hình AI tiêu tốn nhiều điện năng và nếu năng lượng đó đến từ các nguồn phi tái tạo như than đá hay khí đốt, lượng khí CO2 thải ra sẽ rất lớn. Một nghiên cứu từ Đại học Massachusetts Amherst cho thấy rằng, việc đào tạo một mô hình AI lớn có thể phát thải lượng CO2 tương đương với việc 5 xe ô tô hạng trung chạy suốt vòng đời của chúng.

Tuy nhiên, không phải tất cả đều là tin xấu. AI cũng có tiềm năng giúp giảm bớt tác động của biến đổi khí hậu. Các công ty công nghệ đang tìm kiếm những cách thức mới để giảm thiểu dấu chân carbon của họ. Đổi mới công nghệ đang hướng tới việc phát triển các mô hình AI nhỏ gọn hơn, tiết kiệm năng lượng hơn mà vẫn duy trì hiệu suất. Nghiên cứu đang tập trung vào việc tối ưu hóa thuật toán để giảm nhu cầu tính toán và do đó, giảm tiêu thụ năng lượng. Đầu tư vào năng lượng tái tạo đang được thúc đẩy nhằm cung cấp cho các trung tâm dữ liệu và các tác vụ liên quan đến AI. Google đã cam kết sử dụng 100% năng lượng tái tạo cho tất cả các hoạt động của mình vào năm 2030.

Quản lý khí thải cũng là một yếu tố quan trọng. Các quy định bắt buộc về lượng khí thải và tiêu thụ năng lượng trong hoạt động AI đang được xem xét không chỉ từ phía chính phủ mà còn từ các tổ chức phi chính phủ và các công ty tự nguyện cam kết giảm thiểu tác động môi trường của họ. AI còn được ứng dụng để cải thiện hiệu quả năng lượng, dự đoán và quản lý nguồn tài nguyên, giảm chất thải và tối ưu hóa các hệ thống giao thông, năng lượng và nông nghiệp để giảm phát thải khí nhà kính.

AI đứng trước một ngã ba đường: Một bên là tiềm năng to lớn trong việc giải quyết những thách thức môi trường, bên kia là nguy cơ gia tăng khí thải và tiêu thụ năng lượng nếu không được quản lý đúng cách. Các công ty công nghệ, nhà nghiên cứu và các cơ quan quản lý cần phải cùng nhau hành động để đảm bảo rằng sự phát triển của AI đi đôi với trách nhiệm bảo vệ hành tinh. Chỉ khi đó, AI mới thực sự trở thành một công cụ đắc lực trong cuộc chiến chống lại biến đổi khí hậu.